Hướng dẫn cách chăm sóc mẹ sau sinh mổ

Quãng thời gian sau sinh là thời gian rất quan trọng mà mẹ cần chú trọng đến việc bảo vệ và phục hồi sức khỏe của chính mình. Từ việc vệ sinh cơ bản đến dinh dưỡng và vận động, mọi yếu tố đều cần được quan tâm và thực hiện đúng cách để đảm bảo mẹ có thể hồi phục nhanh chóng sau quá trình sinh mổ.

Trong bài viết này, hãy cùng Honey Bear tìm hiểu chi tiết về những biện pháp cần thiết để chăm sóc mẹ sau sinh mổ một cách hiệu quả nhất.

Một số câu hỏi thường gặp về sinh mổ

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp về sinh mổ mà bạn có thể cần biết trước khi ra quyết định, và Honey Bear sẽ giúp bạn trả lời chi tiết từng vấn đề.

Tỷ lệ sinh mổ hiện nay?

Tỷ lệ sinh mổ là tỉ lệ số lượng ca sinh nở được thực hiện thông qua phương pháp phẫu thuật mổ so với tổng số ca sinh nở. Trong báo cáo tổng kết công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em năm 2022 của Bộ Y tế Việt Nam, tỷ lệ sinh mổ tại Việt Nam đã tăng liên tục trong 15 năm qua.

Theo báo cáo, vào năm 2005, tỷ lệ sinh mổ là 12%. Tuy nhiên, đến năm 2022, tỷ lệ này đã tăng lên đến 37%. Bệnh viện Phụ sản Trung Ương mỗi năm có hơn 20.000 ca đẻ, trong đó hơn một nửa là do phương pháp sinh mổ.

Sinh mổ có lợi hay hại?

Tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể và chỉ định của bác sĩ, sinh mổ có thể mang lại lợi ích hoặc có thể gây hại. 

Trường hợp sinh mổ có lợi:

• Rủi ro cao khi sinh tự nhiên: Trong những trường hợp có nguy cơ cao cho cả mẹ và thai nhi khi sinh tự nhiên. Như thai lớn, vị trí của thai nhi không phù hợp cho sinh tự nhiên… sinh mổ có thể là lựa chọn an toàn để giảm nguy cơ cho cả mẹ và thai nhi.
• Các biến chứng tiềm ẩn: Nếu có các biến chứng tiềm ẩn như cao huyết áp, tiểu đường, hoặc vấn đề tim mạch, sinh mổ có thể giảm nguy cơ cho cả mẹ và thai nhi so với sinh tự nhiên.

Trường hợp sinh mổ có hại:

• Không có yếu tố y khoa: Nếu không có các vấn đề y khoa nào cản trở quá trình sinh tự nhiên và cả mẹ và em bé đều khỏe mạnh, việc sinh mổ thường không được ưu tiên.
• Rủi ro cao cho mẹ hoặc bé: Nếu mẹ hoặc bé có các vấn đề y tế có thể làm tăng nguy cơ trong quá trình sinh mổ, bác sĩ có thể khuyến nghị việc lựa chọn phương pháp sinh tự nhiên hoặc thực hiện sinh mổ chỉ khi cần thiết.

Trong mọi trường hợp, quyết định về việc sử dụng sinh mổ nên được đưa ra dựa trên các yếu tố y tế cụ thể của mẹ và thai nhi, và nên được thảo luận kỹ lưỡng với bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo lựa chọn tốt nhất cho sức khỏe và an toàn của cả mẹ và thai nhi.

Tác dụng phụ sau khi sinh mổ là gì?

Sinh mổ có thể mang lại một loạt các tác dụng phụ và tai biến có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và bé sau khi sinh. Dưới đây là một số tác dụng phụ phổ biến của sinh mổ:

• Tai biến khi gây tê, gây mê: Sinh mổ thường dùng các loại thuốc gây tê và gây mê, có thể gây ra các tai biến như phản ứng dị ứng, huyết áp thấp, hoặc vấn đề về hô hấp.
• Nguy cơ mất máu nhiều hơn: Sinh mổ có nguy cơ cao hơn so với sinh thường về việc mất máu nhiều hơn, điều này có thể làm tăng nguy cơ cho các vấn đề như băng huyết sau sinh.
• Ảnh hưởng đến tử cung: Sẹo mổ trên tử cung có thể ảnh hưởng đến khả năng mang thai và sinh con sau này, cũng như có thể gây mất thẩm mỹ.
• Nguy cơ dính các cấu trúc và nhiễm trùng: Mỗi cuộc mổ ở ổ bụng đều có nguy cơ dính các cấu trúc bên trong ổ bụng, cũng như nguy cơ nhiễm trùng vết mổ.
• Thời gian hồi phục kéo dài: Phục hồi sau sinh mổ thường mất thời gian lâu hơn so với sinh thường, với vết mổ cần thời gian để lành và cơ thể cần thêm thời gian để hồi phục.
• Chậm phát triển hệ miễn dịch ở trẻ sơ sinh: Trẻ sơ sinh sinh mổ có thể chậm phát triển hệ miễn dịch do không tiếp xúc với các vi khuẩn có lợi từ mẹ như trẻ sinh thường.
• Hấp thu dịch phổi chậm hơn: Trẻ sơ sinh sinh mổ thường hấp thu dịch phổi chậm hơn so với trẻ sinh thường, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh hô hấp.
• Tiết sữa ít hơn: Tiết sữa ở sản phụ sinh mổ thường ít hơn và chậm hơn so với sản phụ sinh thường, dẫn đến trẻ sinh mổ được bú mẹ chậm hơn.

Tuy nhiên, mặc dù có các tác dụng phụ có thể xảy ra, sinh mổ vẫn có thể là lựa chọn an toàn và cần thiết trong một số trường hợp. Quyết định sinh mổ hay không nên được đưa ra dựa trên đánh giá cẩn thận cho mỗi trường hợp.

Cách chăm sóc mẹ sau sinh mổ 

Sau khi mẹ trải qua một cuộc sinh mổ, việc chăm sóc và hỗ trợ cô trong quá trình phục hồi là rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe và trạng thái tinh thần của cả mẹ và bé. Các biện pháp chăm sóc sau sinh mổ bao gồm:

Chăm sóc phụ nữ sau sinh mổ ngày đầu tiên

Trong ngày đầu tiên, chăm sóc mẹ sau sinh mổ là vô cùng quan trọng để đảm bảo sự hồi phục sau cuộc mổ. Các biện pháp chăm sóc cơ bản bao gồm:

• Sản phụ cần nghỉ ngơi và thỉnh thoảng cần co duỗi chân tay hoặc ngồi dậy nhẹ nhàng để giảm áp lực lên vùng vết mổ.
• Trong 6 tiếng đầu sau mổ, dạ dày và đường ruột của sản phụ thường hoạt động yếu do tác động của thuốc gây tê. Do đó, sản phụ có thể gặp khó khăn trong việc tiêu hóa thức ăn và hấp thụ dinh dưỡng. Trong thời gian này, nên ăn cháo loãng và hoa quả mềm để cung cấp năng lượng và dễ tiêu hóa.
• Khi sản phụ đã có thể xì hơi hoặc đi đại tiện, điều này thường là dấu hiệu cho thấy dạ dày và đường ruột đã bắt đầu hoạt động trở lại. Lúc này, sản phụ có thể bắt đầu dần dần ăn uống như bình thường.

Chăm sóc bà mẹ sau sinh mổ ngày thứ 2

Mặc dù vết mổ gây đau đớn, nhưng sản phụ không nên nằm một chỗ quá lâu. Việc không vận động sau sinh mổ có thể dẫn đến tình trạng táo bón, tăng nguy cơ hình thành các cục máu đông ở chân tay, hoặc các biến chứng như dính ruột, viêm tắc tĩnh mạch. 

Sản phụ tiếp tục ăn uống đủ dinh dưỡng và lượng nước cần thiết. Đặc biệt, sản phụ cần tiếp tục ăn cháo đặc, uống nhiều nước lọc ấm và nước trái cây để giúp tránh tình trạng táo bón và cung cấp năng lượng cho quá trình phục hồi.

Sức khỏe của sản phụ vẫn còn yếu và có thể gặp nguy cơ choáng, chóng mặt, hoặc tụt huyết áp do mất máu trong cuộc phẫu thuật. Người nhà cần chú ý theo dõi sát sao tình trạng của sản phụ và báo cáo kịp thời cho bác sĩ hoặc nhân viên y tế nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

Chăm sóc mẹ bầu sau sinh mổ ngày thứ 3

Sản phụ nên tập đi lại trong phòng và ngoài hành lang để tăng cường cơ bắp và cải thiện sự lưu thông máu. Cố gắng tăng thời gian và quãng đường đi lại một cách dần dần để không gặp phải mệt mỏi quá độ.

Lúc này, sản phụ đã có thể bắt đầu ăn cơm và tiếp tục duy trì lượng nước cần thiết cho cơ thể. Uống từ 2 đến 2,5 lít nước trong ngày là rất quan trọng để duy trì đủ lượng nước cần thiết cho cơ thể và hỗ trợ quá trình hồi phục. Bên cạnh hoạt động vận động và dinh dưỡng, sản phụ cũng cần tiếp tục nghỉ ngơi đủ giấc và chăm sóc tinh thần. Hãy đảm bảo rằng cô nhận được đủ sự hỗ trợ và quan tâm từ gia đình và người thân xung quanh.

Vẫn cần theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của sản phụ và báo cáo kịp thời cho bác sĩ hoặc nhân viên y tế nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Nhớ rằng, quá trình phục hồi sau sinh mổ là một quá trình dài và đòi hỏi sự cẩn thận. Hãy đảm bảo rằng sản phụ luôn cảm nhận được sự yêu thương và hỗ trợ cần thiết để hồi phục tốt hơn.

Kinh nghiệm chăm sóc mẹ và bé sau sinh mổ

Để đảm bảo một bước khởi đầu tốt nhất cho mẹ và bé, việc áp dụng các biện pháp chăm sóc đúng cách là vô cùng quan trọng. Dưới đây là một số kinh nghiệm quý báu trong việc chăm sóc mẹ và bé sau sinh mổ:

Chăm sóc vết mổ sau sinh

Để chăm sóc mẹ sau sinh mổ, bạn cần tập trung vào vệ sinh và giữ cho vết mổ luôn sạch sẽ và khô ráo. Trong tuần đầu tiên sau mổ, việc vệ sinh và kiểm tra vết mổ thường được thực hiện bởi các bác sĩ và y tá tại bệnh viện. Khi xuất viện, hãy tiếp tục giữ vết mổ sạch sẽ và khô ráo bằng cách lau nhẹ nhàng sau khi tắm, không nên băng kín vết mổ.

Để biết thêm thông tin chi tiết về cách chăm sóc vết mổ sau sinh, bạn có thể đọc bài viết này để biết rõ hơn.

Chế độ dinh dưỡng cho mẹ

Chế độ dinh dưỡng cho mẹ sau sinh mổ đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi và sản xuất sữa cho bé. 

Sau mổ:

• Trong vòng 6 giờ đầu sau mổ, mẹ nên chỉ uống nước lọc, nước đường, và ăn cháo loãng cho đến khi cảm thấy có khả năng “xì hơi” mới ăn được thức ăn đặc.
• Tránh dùng quá nhiều đường, bột, hoặc các sản phẩm từ đậu tương, vì chúng có thể gây đầy hơi.
• Vì thuốc tê có thể gây ra tình trạng táo bón và đầy hơi trong vòng 3-5 ngày sau mổ, mẹ cần uống đủ nước để giảm tình trạng này.

Từ ngày thứ 2 trở đi:

• Mẹ có thể trở lại chế độ ăn uống bình thường, tuy nhiên cần tăng cường thức ăn giàu đạm và canxi để cung cấp đủ dưỡng chất cho việc sản xuất sữa.
• Uống đủ nước để duy trì sự lưu thông và sản xuất sữa cho bé.
• Tránh dùng các loại thực phẩm có thể gây tiêu chảy hoặc dị ứng.
• Ưu tiên ăn các thực phẩm giàu đạm, đường, chất sắt, và rau củ nấu chín để đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất cho cả mẹ và bé.
• Nếu mẹ có cơ địa sẹo lồi, nên tránh ăn các loại thực phẩm dễ gây dị ứng và làm đầy vết thương nhanh như thịt gà, thịt bò, hải sản, và rau muống.

Chế độ vận động nhẹ nhàng

Ngay sau khi ống thông tiểu được lấy ra, bạn có thể bắt đầu bước xuống giường và tập đi bộ trở lại. Trước đó, bạn có thể cử động tay chân nhẹ nhàng hoặc ngồi dậy để khôi phục chức năng của cơ thể.

Đi bộ ngắn trong phòng hoặc ngoài hành lang sẽ giúp cơ thể hồi phục nhanh chóng và giảm nguy cơ mắc các biến chứng sau phẫu thuật như dính ruột hoặc viêm tắc tĩnh mạch.

Việc duy trì một chế độ vận động nhẹ nhàng sau sinh không chỉ giúp cơ thể hồi phục mà còn giữ cho tinh thần sảng khoái và khỏe mạnh. Nhớ luôn lắng nghe cơ thể và cẩn thận trong quá trình chăm sóc mẹ sau sinh mổ.

Cách vệ sinh cho mẹ và bé sau mổ

Để đảm bảo vệ sinh cho mẹ và bé sau khi sinh mổ, có một số biện pháp cơ bản và quan trọng cần được thực hiện:

Cách chăm sóc mẹ sau sinh mổ

• Rửa mặt, súc miệng và chải răng: Mẹ cần duy trì thói quen rửa mặt, súc miệng và chải răng mỗi ngày để giữ cho vùng khuôn mặt và răng miệng luôn sạch sẽ và khỏe mạnh.
• Đi tiểu: Trong ngày đầu sau sinh mổ, có thể sử dụng bô để đi tiểu để giảm áp lực lên vùng vết mổ. Trong những ngày sau đó, bạn có thể sử dụng nhà vệ sinh bình thường.
• Vệ sinh thân thể: Sử dụng nước ấm sạch để vệ sinh cơ thể và lau khô người sau mỗi lần đi tiểu hoặc tắm. Tránh làm ướt vết mổ để ngăn ngừa nhiễm trùng và tăng cường quá trình lành vết mổ. Sau khi qua tuần đầu tiên, bạn có thể tắm rửa bình thường, nhưng hãy tránh chà xát mạnh lên vùng vết mổ.

Nếu bạn chưa có kinh nghiệm chăm sóc mẹ bầu, thì tốt nhất nên tìm kiếm các dịch vụ chăm sóc sau sinh tại Hà Nội. Các trung tâm sẽ cung cấp các gói dịch vụ chăm sóc toàn diện cho cả mẹ và bé sau khi sinh mổ. Dịch vụ còn có thể có việc hướng dẫn về dinh dưỡng cho mẹ sau sinh, các lớp học về chăm sóc em bé, các buổi tư vấn về nuôi con, các buổi tập luyện phục hồi sau sinh cho mẹ….

Quan trọng nhất là luôn lắng nghe và tuân thủ các hướng dẫn từ bác sĩ và nhân viên y tế để đảm bảo quá trình phục hồi diễn ra một cách suôn sẻ.

Hướng dẫn chăm sóc em bé sau khi sinh mổ

Sau khi sinh, bé cần được vệ sinh cơ bản hàng ngày. Sử dụng nước ấm và bông gòn sạch để lau sạch vùng kín của bé mỗi khi thay tã.

Với việc chăm sóc em bé, nếu bạn cảm thấy không chắc chắn về kinh nghiệm của mình, tham khảo các dịch vụ chăm sóc em bé sau khi sinh mổ. Dịch vụ này sẽ cung cấp cho bạn những hướng dẫn cần thiết và hỗ trợ từ những chuyên gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực chăm sóc trẻ.

Trong quá trình sử dụng dịch vụ, bạn sẽ được hướng dẫn cách thực hiện các hoạt động cơ bản như thay tã, tắm rửa, vệ sinh và chăm sóc da của bé một cách an toàn và hiệu quả. 

Với mỗi người mẹ, quãng thời gian sau sinh là rất khó khăn và dễ bị tổn thương. Vì vậy mỗi thành viên trong gia đình hãy cố gắng chăm sóc mẹ thật chu đáo và lưu ý quy trình chăm sóc mẹ sau sinh mổ mà Honey Bear đã nêu ở trên. Chúc các mẹ luôn có thật nhiều sức khỏe và hạnh phúc.